Nie ulega wątpliwości, iż każdy obywatel powinien mieć równy dostęp do instytucji małżeństwa, pod warunkiem, że spełnia określone kryteria. Przesłanki te, takie jak np. cezura wieku, mają za zadanie ochronę nie tylko tych podmiotów, które chciałyby takie małżeństwo zawrzeć, ale również ideę małżeństwa jako kontraktu społecznego i prawnego, który niesie za sobą zarówno prawa, jak i obowiązki. Co zatem się dzieje, gdy osoba, która chce zawrzeć małżeństwo, jest obciążona chorobą psychiczną lub niedorozwojem psychicznym? Czy taki podmiot może zawrzeć małżeństwo?
Ustawowy zakaz zawarty w art. 12 KRiO.
Odpowiedź na powyższe pytanie znajdujemy w art. 12 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego:
Art. 12. § 1. Nie może zawrzeć małżeństwa osoba dotknięta chorobą psychiczną albo niedorozwojem umysłowym. Jeżeli jednak stan zdrowia lub umysłu takiej osoby nie zagraża małżeństwu ani zdrowiu przyszłego potomstwa i jeżeli osoba ta nie została ubezwłasnowolniona całkowicie, sąd może jej zezwolić na zawarcie małżeństwa.
Zgodnie z treścią powyższego przepisu, małżeństwo nie może zawrzeć osoba, która z powodu choroby psychicznej lub niedorozwoju psychicznego nie jest zdolna do świadomego kierowania swoim postępowaniem. „Artykuł 12 § 1 k.r.o. stanowi materialnoprawną podstawę dwóch rodzajów postępowań: w sprawie o unieważnienie małżeństwa w trybie odrębnym w ramach postępowania w sprawach małżeńskich zgodnie z art. 425 k.p.c. oraz w sprawie o udzielenie zezwolenia na zawarcie małżeństwa w trybie nieprocesowym zgodnie z art. 561 § 2 k.p.c. Przeszkoda choroby psychicznej albo niedorozwoju umysłowego jest przeszkodą względną. Zgodnie z art. 12 § 1 k.r.o. pomimo istnienia choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego sąd może zezwolić tej osobie, na jej wniosek, na zawarcie związku małżeńskiego.” A. Stawarska-Rippel [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2021, art. 12.
Zgoda sądu na zawarcie małżeństwa.
Na szczególną uwagę zasługuje treść zdania drugiego cytowanego przepisu, bowiem wynika z niego fakt, iż osoba obciążona taką chorobą może zawrzeć małżeństwo, jeżeli stan zdrowia lub umysłu takiej osoby nie zagraża małżeństwu ani zdrowiu przyszłego potomstwa i jeżeli osoba ta nie została ubezwłasnowolniona całkowicie, sąd może jej zezwolić na zawarcie małżeństwa. „Uzyskanie zezwolenia na zawarcie małżeństwa przez osobę dotkniętą chorobą psychiczną albo niedorozwojem umysłowym ma na celu zapobiegnięcie wytoczeniu po zawarciu małżeństwa powództwa o unieważnienie małżeństwa, jak również ustalenie, czy osoba chora psychicznie lub też dotknięta niedorozwojem umysłowym może zawrzeć małżeństwo. Postanowienie sądu udzielające zezwolenia jest prawomocne materialnie, co oznacza, że jest skuteczne wobec uczestników postępowania, sądu, który je wydał, jak również wobec innych sądów oraz innych organów państwowych i organów administracji publicznej (art. 365 § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.). Celem uzyskania zezwolenia jest uniemożliwienie w przyszłości unieważnienia małżeństwa z powodu choroby psychicznej małżonka, usunięcie lub też ograniczenie wątpliwości co do realizacji funkcji małżeństwa przez małżonka dotkniętego chorobą psychiczną albo niedorozwojem umysłowym, a także zapobiegnięcie odmowie przyjęcia oświadczeń przez kierownika USC. Osoba ubezwłasnowolniona częściowo w każdym przypadku powinna wystąpić do sądu o udzielenie zezwolenia na zawarcie małżeństwa (art. 12 § 1 k.r.o.). Przesłankę udzielenia zezwolenia stanowi pozytywna prognoza dotycząca przyszłego małżeństwa, jak i zdrowia przyszłego potomstwa. Sąd nie może udzielić zezwolenia osobie, która została całkowicie ubezwłasnowolniona.” G. Jędrejek [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2019, art. 12.
Chcesz wiedzieć więcej? Zapraszamy do kontaktu!
Zdjęcie: unsplash.com
The post Czy osoba dotknięta chorobą psychiczną lub niedorozwojem psychicznym może zawrzeć małżeństwo? appeared first on Wszystko o rozwodzie.