Nierzadko zdarza się, że ludzie po otrzymaniu darowizny pokazują swoje prawdziwe oblicze. Nie oznacza to, że takie osoby zachowują się w sposób groteskowy, karykaturalny, niczym zwycięzcy złotego biletu z filmu „Charlie i Fabryka Czekolady„, jednakże sposobów okazywania niewdzięczności wobec darczyńcy może być wiele. W dzisiejszym artykule z naszej serii porozmawiamy o niewdzięczności jako podstawie odwołania darowizny.
Podstawy prawne odwołania darowizny
Art. 896. Darczyńca może odwołać darowiznę jeszcze niewykonaną, jeżeli po zawarciu umowy jego stan majątkowy uległ takiej zmianie, że wykonanie darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego własnego utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb albo bez uszczerbku dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych.
Odwołanie darowizny niewykonanej
Darczyńca może odwołać darowiznę, która jeszcze nie została wykonana, jeśli jego sytuacja majątkowa uległa takiej zmianie, że wykonanie darowizny spowodowałoby uszczerbek dla jego własnego utrzymania lub dla ciążących na nim obowiązków alimentacyjnych.
Przykład: Jeśli darczyńca zamierzał przekazać znaczną sumę pieniędzy, ale po zawarciu umowy stracił źródło dochodu, co wpłynęło na jego zdolność do samodzielnego utrzymania się, może odwołać darowiznę.
Odwołanie darowizny z powodu rażącej niewdzięczności
Art. 898. § 1. Darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.
§ 2. Zwrot przedmiotu odwołanej darowizny powinien nastąpić stosownie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Od chwili zdarzenia uzasadniającego odwołanie obdarowany ponosi odpowiedzialność na równi z bezpodstawnie wzbogaconym, który powinien się liczyć z obowiązkiem zwrotu.
Rażąca niewdzięczność jako podstawa odwołania darowizny
Darczyńca może odwołać darowiznę, nawet jeśli została już wykonana, jeśli obdarowany dopuścił się rażącej niewdzięczności względem darczyńcy. Jest to jeden z niewielu kodeksowych przykładów, przełamania zasady trwałości umów.
Jednakże, co oznacza de facto sformułowanie rażącej niewdzięczności? „Zachowanie obdarowanego nosi znamiona rażącej niewdzięczności, jeżeli podjęte zostało świadomie, w nieprzyjaznym wobec darczyńcy zamiarze, ze znacznym nasileniem złej woli i nie daje się pogodzić z wymogiem szacunku i pozytywnego stosunku wobec darczyńcy ze względu na dokonaną darowiznę. Może to być czyn godzący w osobę lub mienie darczyńcy bądź bezpośrednio wymierzony w osobę bliską darczyńcy, jeśli jednocześnie godzi w darczyńcę” A. Sylwestrzak [w:] Kodeks cywilny. Komentarz aktualizowany, red. M. Balwicka-Szczyrba, LEX/el. 2024, art. 898.
Zwrot przedmiotu darowizny
W przypadku odwołania darowizny z powodu rażącej niewdzięczności, obdarowany jest zobowiązany do zwrotu przedmiotu darowizny zgodnie z przepisami o bezpodstawnym wzbogaceniu. Od momentu zdarzenia uzasadniającego odwołanie, obdarowany ponosi odpowiedzialność na równi z osobą bezpodstawnie wzbogaconą, która powinna liczyć się z obowiązkiem zwrotu.
Stan prawny: czerwiec 2024 r.
Fot. unsplash.com