Kiedy słyszymy o dziecku urodzonym w małżeństwie, większość z nas automatycznie zakłada, że jest ono biologicznym potomkiem obu małżonków. Zatem nie powinno dziwić, że takie założenie, zostało odzwierciedlone w formie domniemania prawnego z art. 62 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Ba, taka regulacja nie została wymyślona w czasach nowożytnych, jej początków należy upatrywać w rzymskim systemie prawnym — pater est, quem nuptiae demonstrant. W związku z powyższym, jak takie domniemanie można obalić? Czy w ogóle można podjąć się takiej próby?
Analiza art. 62 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Nasze rozważania pownośmy rozpocząć od analizy wyżej przytoczonego art. 62 KRIO:
Art. 62. § 1. Jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki. Domniemania tego nie stosuje się, jeżeli dziecko urodziło się po upływie trzystu dni od orzeczenia separacji.
§ 2. Jeżeli dziecko urodziło się przed upływem trzystu dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa, lecz po zawarciu przez matkę drugiego małżeństwa, domniemywa się, że pochodzi ono od drugiego męża. Domniemanie to nie dotyczy przypadku, gdy dziecko urodziło się w następstwie procedury medycznie wspomaganej prokreacji, na którą wyraził zgodę pierwszy mąż matki.
§ 3. Domniemania powyższe mogą być obalone tylko na skutek powództwa o zaprzeczenie ojcostwa.
Zgodne z treścią paragrafu pierwszego, zasadą jest, iż powyższe domniemanie „obowiązuje od chwili zawarcia małżeństwa do upływu 300 dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa. Urodzenie się dziecka po upływie 300. dnia od ustania małżeństwa nie wywołuje żadnych skutków prawnych dla byłego męża (zob. wyrok SN z 3.07.1967 r., I CR 26/67, LEX nr 6189). Podobnie domniemanie nie obowiązuje, jeżeli dziecko urodziło się przed zawarciem małżeństwa (wyrok SN z 2.12.1971 r., II CR 539/71, LEX nr 7027). Domniemanie powyższe nie obowiązuje także, jeżeli dziecko urodziło się po upływie 300 dni od orzeczenia separacji (por. art. 61(4) § 1 k.r.o.). A contrario obowiązuje zatem do 300 dni od orzeczenia separacji.” G. Jędrejek [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2019, art. 62.
Ze względu na fakt, iż instytucja z art. 62 jest określana domniemaniem ustanowionym przez prawo, sąd z urzędu zakłada, że dane zdarzenie ma określone cechy. Jeżeli dana strona z takim “założeniem” nie zgadza się, może podjąć próby podważenia danego domniemania. Obalenie powyższego domniemania może nastąpić poprzez instytucję zaprzeczenia i ustalenia ojcostwa/macierzyństwa.
Domniemanie a akt urodzenia dziecka.
Co ciekawe, domniemanie wskazane w art. 62 stosuje się niezależnie od aktu urodzenia dziecka. „Ujawnienie czy też nieujawnienie w akcie stanu cywilnego jego pochodzenia od męża matki pozostaje bez wpływu na to, czy dziecku takie domniemanie służy, tj. domniemanie pochodzenia od męża matki 2643 . Akty stanu cywilnego stanowią bowiem jedynie rejestrację zdarzeń w sposób przewidziany w ustawie, ale nie tworzą nowego stanu prawnego czy też stanu odmiennego od tego, który by nie istniał poza tym w myśl właściwych przepisów prawa. Wprawdzie akty stanu cywilnego stanowią wyłączny dowód zdarzeń w nich stwierdzonych, jednak błędny byłby pogląd, że przepis art. 4 p.a.s.c. nakazuje przyjąć, że mąż matki staje się ojcem urodzonego przez nią dziecka dopiero z chwilą ujawnienia go jako ojca w akcie urodzenia dziecka. Pogląd taki nie tylko byłby sprzeczny z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, ale także, co wyżej zaznaczono, przeczyłby deklaratoryjnemu charakterowi aktu urodzenia. Wobec powyższego istnienie czy nieistnienie aktu urodzenia pozostaje bez wpływu na byt prawny domniemania z art. 62 § 1 k.r.o.” A. Kawałko, H. Witczak [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2021, art. 62.
Chcesz wiedzieć więcej? Zapraszamy do kontaktu!
Zdjęcie: unsplash.com
The post Czym jest domniemanie pochodzenia dziecka z małżeństwa ? appeared first on Wszystko o rozwodzie.