Zadłużenie może przytrafić się każdemu – niezależnie od sytuacji życiowej czy pozycji zawodowej. Życie bywa nieprzewidywalne: utrata źródła dochodu, poważna choroba w rodzinie, nagłe i nieplanowane wydatki, czy choćby kryzysy gospodarcze, takie jak pandemia – to tylko niektóre z przyczyn, które mogą doprowadzić do powstawania zaległości finansowych. W takich okolicznościach często na scenę wkracza firma windykacyjna, której zadaniem jest dochodzenie spłaty długu. Ale czy to oznacza, że dłużnik z góry stoi na straconej pozycji? Absolutnie nie! Polskie przepisy przewidują konkretne uprawnienia dla osób zadłużonych, a firmy windykacyjne zobowiązane są do działania w określonych granicach prawa. Dowiedz się, jak możesz bronić swoich praw i nie dać się zastraszyć ani zmanipulować.
Czym właściwie jest firma windykacyjna i jakie ma uprawnienia?
Zanim przejdziemy do omówienia konkretnych praw dłużnika, warto najpierw zrozumieć, czym jest firma windykacyjna i na jakich zasadach działa. Tego typu podmiot reprezentuje najczęściej wierzyciela – czyli instytucję lub osobę, której należą się pieniądze, na przykład bank, firmę pożyczkową, operatora telekomunikacyjnego czy dostawcę energii. Głównym celem windykatora jest odzyskanie zaległych płatności, ale musi on działać w ramach przepisów prawa i z poszanowaniem godności dłużnika.
Warto podkreślić, że windykator nie ma statusu komornika i nie posiada takich samych uprawnień. Nie może zatem bezprawnie wejść do Twojego mieszkania, przejąć majątku czy zająć środków na Twoim koncie bankowym. Jego rola ogranicza się do kontaktowania się z Tobą – zazwyczaj telefonicznie, listownie lub mailowo – w celu przypomnienia o zadłużeniu i zaproponowania sposobów jego spłaty. I właśnie w tej sferze pojawiają się Twoje konkretne prawa jako osoby zadłużonej.
Jakie prawa przysługują dłużnikowi w kontaktach z firmą windykacyjną?
Prawo do rzetelnej informacji
Masz niezbywalne prawo do uzyskania od firmy windykacyjnej pełnych i szczegółowych informacji dotyczących Twojego zadłużenia. Dotyczy to nie tylko kwoty, jaką jesteś winien, ale również podstawy prawnej roszczenia – może to być umowa kredytowa, faktura, czy inny dokument wskazujący na powstanie zobowiązania. Dodatkowo powinieneś otrzymać jasne informacje na temat terminów płatności oraz ewentualnych zmian właściciela wierzytelności – czyli, czy dług został sprzedany innej firmie. Windykator ma obowiązek ujawnić, kto aktualnie jest właścicielem wierzytelności i dostarczyć dokumenty potwierdzające jej istnienie. Bez tej wiedzy trudno mówić o świadomej i odpowiedzialnej decyzji dotyczącej spłaty długu.
Prawo do ochrony prywatności i danych osobowych
Twoje dane osobowe są chronione przepisami RODO, a każda firma windykacyjna musi przestrzegać tych regulacji. Nie mają one prawa ujawniać informacji o Twoim zadłużeniu osobom trzecim – niezależnie od tego, czy chodzi o sąsiadów, znajomych, współpracowników czy członków rodziny. Nie wolno im również kontaktować się z Twoim miejscem pracy w sposób, który sugerowałby istnienie długu lub stawiałby Cię w niezręcznej sytuacji. Jeżeli dojdzie do naruszenia tych zasad, masz pełne prawo złożyć skargę do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych (PUODO). Ochrona godności i prywatności dłużnika to jedno z podstawowych praw w procesie windykacyjnym.
Prawo do spokoju i wolności od nękania
Windykatorzy mają obowiązek kontaktować się z Tobą w godzinach i formie, które nie zakłócają Twojego codziennego funkcjonowania. Natarczywe działania – jak wielokrotne telefony w ciągu dnia, bombardowanie wiadomościami tekstowymi czy częste wizyty w miejscu zamieszkania – mogą zostać uznane za nękanie. A to już nie jest zwykłe przypomnienie o długu, lecz poważne naruszenie Twojego prawa do prywatności i spokoju. Jeśli doświadczasz gróźb, szantażu emocjonalnego lub czujesz się zastraszany – warto wiedzieć, że takie działania mogą podlegać odpowiedzialności karnej. Kodeks karny przewiduje sankcje za uporczywe nękanie.
Prawo do negocjacji warunków spłaty
Jako dłużnik masz prawo zaproponować rozwiązanie, które będzie realistyczne i dopasowane do Twojej sytuacji finansowej. Możesz negocjować rozłożenie długu na raty, wnioskować o przesunięcie terminu płatności lub – w określonych przypadkach – ubiegać się o częściowe umorzenie należności. Profesjonalne firmy windykacyjne są często otwarte na takie rozmowy, ponieważ zależy im na odzyskaniu pieniędzy bez potrzeby eskalowania sprawy na drogę sądową. Ugoda to nie oznaka słabości, lecz przejaw odpowiedzialnego podejścia do problemu zadłużenia.
Prawo do sprzeciwu i składania skarg
Jeśli uważasz, że dług został naliczony niesłusznie – masz pełne prawo to zakwestionować. Możesz złożyć oficjalną reklamację do firmy windykacyjnej, a jeśli nie przyniesie to rezultatów – skierować sprawę do odpowiednich instytucji, takich jak Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) lub Rzecznik Finansowy. W przypadku rażącego naruszenia Twoich praw masz również prawo dochodzić sprawiedliwości przed sądem. Masz nie tylko obowiązki, ale i realne narzędzia prawne do obrony swojego interesu.
Co zrobić, jeśli firma windykacyjna narusza prawo?
Jeśli czujesz, że firma windykacyjna przekracza swoje uprawnienia i działa niezgodnie z prawem, masz prawo – i powinieneś – zareagować. Przede wszystkim dokumentuj wszelkie formy kontaktu. Nagrywaj rozmowy telefoniczne (jeśli prawo na to pozwala), zapisuj otrzymywane wiadomości, fotografuj listy i inne dokumenty. Taki materiał może okazać się kluczowy w ewentualnym postępowaniu.
Warto także wysłać oficjalne pismo, w którym zażądasz zaprzestania nieuprawnionych działań. Możesz skorzystać z pomocy prawnika, choć w wielu miastach i gminach dostępna jest bezpłatna pomoc prawna. W przypadku poważniejszych naruszeń – jak groźby czy wejście na posesję bez zgody – zgłoś sprawę do odpowiednich instytucji: PUODO, UOKiK, a nawet do prokuratury. Masz prawo się bronić – i warto z tego prawa skorzystać.
Obowiązki dłużnika – o nich też trzeba pamiętać
Choć Twoje prawa są ważne, nie zwalniają Cię one z podstawowych obowiązków wynikających z faktu istnienia długu. Masz obowiązek współpracować w procesie wyjaśniania sytuacji, informować wierzyciela o zmianie danych kontaktowych, a przede wszystkim – w miarę możliwości – regulować swoje zobowiązania. Ukrywanie majątku, zatajenie dochodów czy celowe unikanie kontaktu może jedynie pogorszyć Twoją sytuację – zwłaszcza jeśli sprawa trafi do sądu lub komornika. Otwartość, uczciwość i dialog to najskuteczniejsza droga do rozwiązania problemu.
Podsumowanie
Niezależnie od wysokości długu, pamiętaj, że masz prawo do informacji, spokoju i uczciwego traktowania. Windykacja powinna odbywać się zgodnie z prawem i w sposób respektujący Twoją godność jako człowieka. Jeżeli znalazłeś się w trudnej sytuacji finansowej, nie chowaj głowy w piasek – szukaj rozwiązań, negocjuj i korzystaj z dostępnych ścieżek pomocy. A jeśli napotkasz nadużycia – nie wahaj się działać. Świadomość swoich praw to pierwszy krok do wyjścia z długów z podniesioną głową.
Artykuł Jakie prawa ma dłużnik wobec firmy windykacyjnej? pochodzi z serwisu Kancelaria Poznań.