W polskim postępowaniu cywilnym, w tym w sprawach rozwodowych, kwestia dopuszczalności dowodów uzyskanych w sposób “bezprawny”, takich jak nagrania z podsłuchów, budzi wiele kontrowersji. W przeciwieństwie do postępowania karnego, gdzie funkcjonuje zasada „owoców zatrutego drzewa„ zabraniająca wykorzystania dowodów uzyskanych niezgodnie z prawem, Kodeks postępowania cywilnego (KPC) nie zawiera podobnych regulacji. W rezultacie sądy cywilne często muszą stawiać czoła dylematom związanym z dopuszczalnością takich dowodów.
Brak Regulacji w KPC
Kodeks postępowania cywilnego nie zawiera przepisów wyraźnie zabraniających posługiwania się dowodami uzyskanymi w sposób bezprawny. Oznacza to, że sądy cywilne nie są zobowiązane do odrzucenia takich dowodów tylko dlatego, że zostały zdobyte nielegalnie. W praktyce oznacza to, że sąd może dopuścić dowody z nagrań, korespondencji czy fotografii, nawet jeśli zostały one uzyskane bez zgody jednej ze stron.
Nagrania Rozmów – Czy Są Dopuszczalne?
Nagrania rozmów to jeden z najbardziej kontrowersyjnych typów dowodów w sprawach rozwodowych. Zgodnie z polskim orzecznictwem, „W postępowaniu cywilnym niedopuszczalne jest prowadzenie dowodu z nagrań uzyskanych w sposób przestępczy, z naruszeniem art. 267 k.k. Nie jest natomiast wyłączone wykorzystanie dowodu z niebędącego wynikiem przestępstwa nagrania utrwalającego rozmowę, w której uczestniczy nagrywający.” Wyrok SN z 22.04.2016 r., II CSK 478/15, OSNC-ZD 2018, nr 1, poz. 7.
Jednakże w tym samym wyroku SN nie wyklucza zaistnienie takich przesłanek, które mimo uzyskania dowodu w sposób “moralnie wątpliwy”, będą uzasadniały możliwość włączenia ich w poczet dowodów będących podstawą wyroku. „Dowód z nagrania bez zgody jednego z uczestników rozmowy może dyskwalifikować okoliczności, w jakich nastąpiło nagranie, jeżeli wskazują one jednoznacznie na poważne naruszenie zasad współżycia społecznego, np. przez naganne wykorzystanie trudnego położenia, stanu psychicznego lub psychofizycznego osoby, z którą rozmowa była prowadzona. Wyrażenie przez osoby nagrane zgody na wykorzystanie nagrania w celach dowodowych przed sądem cywilnym usuwa zazwyczaj przeszkodę, jaką stanowi nielegalne pozyskanie nagrania. Brak takiej zgody wymaga przeprowadzenia oceny, czy dowód – ze względu na swoją treść i sposób uzyskania – nie narusza konstytucyjnie gwarantowanego (art. 47 Konstytucji) prawa do prywatności osoby nagranej, a jeżeli tak, to czy naruszenie tego prawa może znaleźć uzasadnienie w potrzebie zapewnienia innej osobie prawa do sprawiedliwego procesu (art. 45 Konstytucji).” Wyrok SN z 22.04.2016 r., II CSK 478/15, OSNC-ZD 2018, nr 1, poz. 7.
Rozmowa “zmanipulowana”
Sądy mogą nie dopuścić dowodów z nagrań, jeśli uznają, że zostały one pozyskane w sposób nieuczciwy. Nieuczciwość może przyjąć formę “techniczną”, czyli posłużenie się podsłuchem etc., lecz również może odnosić się do samej treści dowodu. Wyobraźmy bowiem sobie sytuację, w której osoba nagrywająca rozmowę specjalnie podsyca konflikt lub naprowadza swojego interlokutora do wypowiedzenia pewnych kwestii. Jak wtedy powinien zareagować sąd?
Jak wynika z orzecznictwa – „jakkolwiek dopuszczalność prowadzenia dowodu z potajemnie rejestrowanych nagrań rozmów jest przedmiotem kontrowersji, to wartość dowodowa takich nagrań z reguły jest znikoma, gdyż z reguły rozmowa jest manipulowana w taki sposób, aby padły stosowne stwierdzenia osoby, która nie ma świadomości faktu rejestrowania rozmowy, a manipulacja taka może często prowadzić do stwierdzeń nie odpowiadających faktom a wynikającym czy to z emocji, czy też z określonej taktyki prowadzenia negocjacji.” Wyrok SA w Krakowie z 22.08.2012 r., I ACa 717/12, LEX nr 1236719.
Chcesz wiedzieć więcej? Zapraszamy do kontaktu!
Zdjęcie: unsplash.com
The post Sprawa rozwodowa a podsłuch. appeared first on Wszystko o rozwodzie.