Rozwód to trudny moment, w którym poza emocjami trzeba zmierzyć się z praktycznymi problemami, takimi jak podział majątku czy ustalenie zasad korzystania ze wspólnego mieszkania. Często bywa ono źródłem napięć między byłymi małżonkami, którzy muszą znaleźć sposób na podzielenie przestrzeni, będącej dotąd symbolem wspólnego życia. W niniejszym artykule omówimy różne sposoby rozwiązania tej kwestii, wskażemy praktyczne porady dotyczące mediacji oraz przedstawimy prawa i obowiązki stron w takich sytuacjach.
Orzeczenie o sposobie korzystania ze wspólnego mieszkania
Polskie prawo wymaga, by sąd w wyroku rozwodowym uregulował sposób korzystania z mieszkania, jeśli obie strony nadal w nim zamieszkują. Zgodnie z art. 58 § 2 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego sąd może:
ustalić zasady korzystania – np. przypisując konkretne pomieszczenia każdemu z małżonków oraz określając wspólne użytkowanie kuchni czy łazienki,
nakazać eksmisję jednego z małżonków, gdy jego zachowanie jest rażąco naganne (np. przemoc domowa),
orzec na zgodny wniosek stron o podziale mieszkania lub przyznaniu go jednej osobie.
Te decyzje dotyczą wyłącznie sposobu użytkowania nieruchomości, nie zaś kwestii własnościowych.
Sposoby rozwiązania kwestii wspólnego mieszkania
Sprzedaż mieszkania i podział środków
Najczęściej wybieranym rozwiązaniem jest sprzedaż wspólnej nieruchomości i podział uzyskanych środków. Jest to korzystne, gdy:
żadna ze stron nie chce ani nie może przejąć mieszkania,
strony zgadzają się na sprzedaż.
Współpraca małżonków jest tutaj jednak niezwykle ważna – trzeba ustalić cenę wywoławczą, znaleźć nabywcę i przeprowadzić transakcję. Warto skorzystać z pomocy rzeczoznawcy majątkowego lub agenta nieruchomości.
Wykup udziałów przez jedną ze stron
Jeśli jedno z małżonków chce pozostać w mieszkaniu, może wykupić udziały drugiego. Istotne jest tutaj określenie wartości nieruchomości oraz rozliczenie udziałów.
Podział fizyczny mieszkania
W przypadku większych mieszkań możliwy jest ich fizyczny podział na dwa odrębne lokale. Wymaga to jednak spełnienia warunków technicznych i administracyjnych, takich jak:
oddzielne wejścia,
możliwość utworzenia osobnych kuchni, łazienek czy węzłów sanitarnych.
Wynajem mieszkania i podział zysków
Jeśli sprzedaż ani wykup nie są możliwe, strony mogą wynająć mieszkanie, dzieląc uzyskany dochód proporcjonalnie do udziałów.
Jeśli sprzedaż ani wykup nie są możliwe, strony mogą wynająć mieszkanie, dzieląc uzyskany dochód proporcjonalnie do udziałów.
Praktyczne porady dotyczące negocjacji i mediacji
Rozwiązanie kwestii wspólnego mieszkania często wymaga trudnych rozmów. Oto kilka wskazówek:
skorzystaj z pomocy mediatora – bezstronnej osoby pomagającej stronom osiągnąć porozumienie. Mediacje są szybsze i tańsze niż proces sądowy,
przygotuj się do negocjacji – sporządź listę oczekiwań i ustal priorytety. Zastanów się, czy bardziej zależy Ci na pozostaniu w mieszkaniu, czy na szybkim podziale majątku,
uwzględnij potrzeby dzieci – ich dobro powinno być kluczowe. Sądy często przyznają prawo do korzystania z mieszkania małżonkowi sprawującemu opiekę nad dziećmi,
szukaj kompromisów – choć relacje z byłym małżonkiem mogą być napięte, warto znaleźć rozwiązanie satysfakcjonujące obie strony. Uniknie się w ten sposób długotrwałych i kosztownych sporów sądowych.
Wspólne mieszkanie a koszty utrzymania
Podział kosztów utrzymania mieszkania zależy od sposobu korzystania z nieruchomości:
wspólne zamieszkiwanie – stałe opłaty (czynsz, podatki) dzieli się po połowie, zaś koszty bieżące (energia, woda) proporcjonalnie do zużycia,
korzystanie przez jedną stronę – osoba ta ponosi bieżące koszty eksploatacyjne, podczas gdy stałe opłaty dzieli się zgodnie z udziałami w nieruchomości.
Kiedy sąd nie orzeka o sposobie korzystania z mieszkania?
Sąd nie wydaje orzeczenia dotyczącego sposobu korzystania ze wspólnego mieszkania w kilku szczególnych przypadkach. Jednym z nich jest sytuacja, gdy małżonkowie przestali już razem mieszkać. W takim wypadku, skoro jedna ze stron opuściła wspólną nieruchomość i nie korzysta z niej na co dzień, regulowanie zasad jej użytkowania staje się niepotrzebne. Orzeczenie traci wówczas sens, gdyż fizyczne rozdzielenie małżonków sprawia, że nie dochodzi do konfliktów wynikających ze współdzielenia przestrzeni.
Innym przypadkiem jest sytuacja, gdy mieszkanie jest zbyt małe, aby możliwe było jego faktyczne podzielenie na określone strefy użytkowane przez każdego z małżonków. Jeśli nieruchomość nie spełnia minimalnych warunków do tego, aby zapewnić każdej stronie odpowiednią przestrzeń prywatną, sąd może uznać, że podział nie jest realny ani funkcjonalny. Przykładem może być kawalerka, gdzie nie sposób wydzielić osobnych pomieszczeń dla każdej osoby.
Sąd unika również wydawania orzeczeń w przypadkach, gdy zachowanie jednego z małżonków uzasadnia jego eksmisję. Dotyczy to sytuacji, w których jedna ze stron dopuściła się rażąco nagannego postępowania, np. stosowała przemoc wobec drugiego małżonka lub dzieci, uporczywie zakłócała porządek domowy czy uniemożliwiała wspólne mieszkanie w sposób zagrażający bezpieczeństwu innych domowników. W takich okolicznościach regulowanie wspólnego korzystania z mieszkania jest bezzasadne, ponieważ priorytetem staje się usunięcie osoby naruszającej porządek z nieruchomości.
We wszystkich tych przypadkach sąd podejmuje decyzje, kierując się przede wszystkim zasadą rozsądku i praktyczności, uwzględniając okoliczności sprawy oraz dobro stron.
Podsumowanie
Rozwiązanie kwestii wspólnego mieszkania po rozwodzie wymaga uwzględnienia wielu czynników, takich jak sytuacja finansowa, relacje między stronami oraz potrzeby dzieci. Kluczowe jest, aby każda ze stron znała swoje prawa i obowiązki oraz rozważyła wszystkie dostępne opcje.
Skorzystanie z pomocy prawnika, mediatora lub rzeczoznawcy może pomóc w wyborze najlepszego rozwiązania.
Masz pytania dotyczące tego tematu? Zapraszamy do kontaktu z naszą Kancelarią.
Artykuł Wspólne mieszkanie po rozwodzie – jak rozwiązać kwestię podziału? pochodzi z serwisu Kancelaria Poznań.