Handel ludźmi, inaczej handel żywym towarem, to przestępstwo, które kojarzone jest przede wszystkim z dużymi, zorganizowanymi grupami przestępczymi. Co do zasady, jest to prawidłowe myślenie, bowiem przestępstwem handlu ludźmi trudnią się raczej zorganizowane grupy przestępcze, które się w tym głównie specjalizują. W dzisiejszym wpisie przedstawimy Państwu przestępstwo handlu ludźmi, tj. m.in. jak zostało uregulowane w Kodeksie karnym i jaki wymiar kary grozi za jego popełnienie?
DEFINICJA LEGALNA HANDLU ŻYWYM TOWAREM
Definicja legalna handlu ludźmi została zawarta w art. 115 § 22 Kodeksu karnego. Zgodnie z przytoczonym przepisem, handel ludzi to werbowanie (nakłanianie, zjednywanie, zaciąganie), transport (przemieszczanie, przewożenie z zastosowaniem środków komunikacji), dostarczanie (umieszczanie w innym miejscu), przekazywanie (powierzanie, dawanie w celu dysponowania), przechowywanie (zatrzymanie w jednym miejscu, przetrzymywanie w ukryciu) lub przyjmowanie osoby (zatrzymanie przekazanej osoby) z zastosowaniem:
przemocy lub groźby bezprawnej,
uprowadzenia,
podstępu,
wprowadzenia w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania,
nadużycia stosunku zależności, wykorzystania krytycznego położenia lub stanu bezradności,
udzielenia albo przyjęcia korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy osobie sprawującej opiekę lub nadzór nad inną osobą.
Powyższe musi nastąpić w celu wykorzystania, nawet za zgodą, w szczególności w prostytucji, pornografii lub innych formach seksualnego wykorzystania, w pracy lub usługach o charakterze przymusowym, w żebractwie, w niewolnictwie lub innych formach wykorzystania poniżających godność człowieka albo w celu pozyskania komórek, tkanek lub narządów wbrew przepisom ustawy.
Należy podkreślić, iż jeżeli zachowanie sprawcy dotyczy osoby małoletniej, stanowi ono handel ludźmi nawet jeśli nie zostaną spełnione przesłanki z wyżej wymienionych punktów.
KONSEKWENCJE HANDLU LUDŹMI – JAKA KARA?
Zagrożenie karą za przestępstwo handlu ludźmi zostało zawarte w art. 189a § 1 Kodeksu karnego. Każda osoba dopuszczająca się handlu żywym towarem podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.
Z uwagi na wysoki stopień społecznej szkodliwości czynu karalne jest również przygotowanie do popełnienia tego przestępstwa (czyn zagrożony karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5), o czym stanowi art. 189a § 2 Kodeksu karnego.
PRZYCZYNY HANDLU LUDŹMI
W doktrynie pojawiają się twierdzenia, iż handel ludźmi jest jednym z największych współczesnych zagrożeń dla realizacji idei praw człowieka. Problematyka handlu ludźmi na arenie międzynarodowej została zawarta w Protokole o zapobieganiu, zwalczaniu oraz karaniu za handel ludźmi, w szczególności kobietami i dziećmi, uzupełniający Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej, który został przyjęty przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 15 listopada 2000 r. (tzw. Protokół z Palermo).
Zgodnie z zapisami ww. protokołu, do głównych przyczyn handlu ludźmi możemy zaliczyć: ubóstwo, zacofanie oraz brak równych możliwości, prowadzących do narażenia osób, w szczególności kobiet i dzieci, na stawanie się obiektem handlu. Przyczynami handlu ludźmi mogą być również: bezrobocie, braki w wykształceniu, dyskryminacja ze względu na płeć czy wysokie zapotrzebowanie na tanie usługi seksualne.
Głównymi powodami (wymienionymi w Protokole z Palermo), dla których przestępcy trudnią się handlem żywym towarem są m.in. późniejsze:
– wykorzystywanie osób w przemyśle erotycznym,
– wykorzystywanie osób do pracy lub usług o charakterze przymusowym (jako tania siła robocza),
– niewolnictwo i praktyki zbliżone do niewolnictwa,
– usuwanie narządów i późniejsza ich sprzedaż do przeszczepu,
– prostytucja i pornografia dziecięca.