Odpowiedź na pierwszy człon pytania, zawartego w tytule niniejszego artykułu możemy w bardzo prosty sposób odnaleźć w art. 10 ustawy Prawo upadłościowe — upadłość można ogłosić wobec dłużnika, który stał się niewypłacalny. Zanim przejdziemy do analizy, sformułowania niewypłacalności, spróbujmy wyjaśnić, kim jest wyżej wspomniany dłużnik. „Dłużnikiem w rozumieniu tego przepisu jest każda osoba, której przysługuje zdolność upadłościowa bez względu na podstawę prawną istnienia odpowiedzialności. W szczególności można wskazać na wspólników spółek osobowych, którzy formalnie rzecz ujmując, nie są dłużnikami, tylko odpowiedzialnymi za cudzy dług (A.J. Witosz, Subsydiarna odpowiedzialność wspólników spółek osobowych. Zasady naczelne, Warszawa 2009, s. 40 i n.).”
Definicja Niewypłacalności
Art. 11 ustawy precyzuje, że dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. „Treść art. 11 ust. 2 pr. up. wyraźnie wskazuje, że o niewypłacalności możemy mówić jedynie w przypadku niewykonywania zobowiązań pieniężnych. Przy czym nie ma znaczenia, czy są to zobowiązania związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, zawodową, czy też inne zobowiązania, np. związane z osobistym funkcjonowaniem przedsiębiorcy – osoby fizycznej.” P. Janda [w:] Prawo upadłościowe. Komentarz, wyd. III, Warszawa 2023, art. 11.
Co więcej, zgodnie z treścią ustawy, domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące. „Oznacza to, że nie każdy stan, w którym dłużnik nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań, powoduje, że jest on niewypłacalny. Ten, kto krótkotrwale zaprzestał płacenia długów, czyli w okresie poniżej 3 miesięcy, jest wypłacalny w rozumieniu art. 11 pr. up. Natomiast gdy stan taki trwa powyżej 3 miesięcy, ustawodawca wprowadził domniemanie faktyczne niewypłacalności, które jednak można obalić. Jednak w takiej sytuacji ciężar dowodu został przesunięty na dłużnika, który chce odpierać wniosek wierzyciela o ogłoszenie upadłości.” P. Janda [w:] Prawo upadłościowe. Komentarz, wyd. III, Warszawa 2023, art. 11.
Sądowa Kontrola Ogłoszenia Upadłości
Co ciekawe, odpowiedni sąd jest uprawniony do odrzucenia wniosku o upadłość, jeśli nie ma realnego zagrożenia dla zdolności dłużnika do regulowania zobowiązań w niedługim czasie. To zabezpieczenie ma na celu uniknięcie niepotrzebnego ogłaszania upadłości, które mogłoby być przedwczesne lub nieuzasadnione.
„Pomimo istotnego osłabienia roli przesłanki nadmiernego zadłużenia, sąd został wyposażony w możliwość jej niezastosowania także, w razie gdyby jej zaistnienie zostało ustalone. Sąd może bowiem oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości, jeśli nie ma natychmiastowego ryzyka utraty płynności finansowej (art. 11 ust. 6), a więc w sytuacji, gdy przesłanka płynnościowa jeszcze się nie zrealizowała. Jednocześnie należy podkreślić, że z brzmienia przepisu, w którym mowa o natychmiastowym ryzyku, wynika, że sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości także w tej sytuacji, gdy nie ulega wątpliwości, że utrata płynności finansowej nastąpi, ale w czasie dłuższym niż natychmiastowy. Jest to przy tym kwestia oceny sądu.” A. J. Witosz, H. Buk [w:] D. Chrapoński, W. Gewald, W. Klyta, A. Malmuk-Cieplak, M. Mozdżeń, A. Torbus, A. J. Witosz, H. Buk, Prawo upadłościowe. Komentarz, wyd. II, Warszawa 2021, art. 11.
Stan prawny: maj 2024 r.
Fot. unsplash.com