Pełnoletność często jest postrzegana jako cezura ciążących na rodzicach obowiązków finansowych wobec ich dzieci. Jednakże zgodnie z przepisami Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, samo osiągnięcie przez dziecko pełnoletności nie zwalnia automatycznie rodziców z obowiązku alimentacyjnego. Wbrew powszechnej opinii, ten obowiązek, niezależny od władzy rodzicielskiej, jest elementem odrębnego zobowiązania rodzinnego, które może trwać nawet po uzyskaniu przez dziecko pełnoletności, zwłaszcza gdy dziecko nie jest jeszcze w stanie samodzielnie się utrzymać.
Co mówi przepis?
Zgodnie z art. 133 § 1 KRO:
§ 1. Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.
Jak wskazuje treść przytoczonego przepisu, ustawodawca uzależnił trwanie obowiązku alimentacyjnego od możliwości samodzielnego utrzymania, a nie od osiągnięcia określonego wieku. „Co do zasady obowiązek alimentacyjny rodziców wobec małoletnich dzieci nie jest ograniczony żadnym terminem, a uzyskanie przez dziecko pełnoletności może stanowić jedynie podstawę uchylenia się od świadczeń alimentacyjnych, ale tylko przy spełnieniu przesłanek z art. 133 § 3 k.r.o. Obowiązek ten nie jest ograniczony przez żaden sztywny termin, a w szczególności – przez termin dojścia przez alimentowanego do pełnoletności. W warunkach polskich dojście przez dziecko do pełnoletności w zdecydowanej większości przypadków występuje, gdy dziecko pobiera jeszcze naukę w szkole średniej i nie ma możliwości zarobkowania. Jeśli dziecko uzyskało pełnoletność i otrzymuje środki finansowe z tytułu pracy zawodowej, renty inwalidzkiej czy zasiłku dla bezrobotnych, to okoliczności te nie skutkują automatycznym ustaniem obowiązku alimentacyjnego ciążącego względem takiego dziecka na rodzicach. Jeżeli wysokość uzyskiwanych przez dziecko w ten sposób świadczeń nie pozwala na samodzielne utrzymanie się takiego dziecka, to obowiązek alimentacyjny nadal obciąża rodziców w zakresie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego dziecka”
Alimenty a wykształcenie
Co więcej, osiągnięcie określonego statusu wykształcenia również nie jest ostateczną i decydującą przesłanką decydującą o istnieniu obowiązku alimentacyjnego wobec określonego dziecka. Nie ma znaczenia czy dziecko osiągnęło wykształcenie wyższe, czy też średnie, jeżeli nie jest ono w stanie samodzielnie się utrzymać, to rodzic nadal jest zobligowany do łożenia na jego utrzymanie. „Tytułem przykładu można wskazać sytuację, w której córka ukończyła wyższe studia na wydziale psychologii za granicą, a następnie również za granicą podjęła kolejne studia magisterskie na kolejnym psychologicznym kierunku – psychologia interwencji, a ojciec wystąpił o uchylenie obowiązku alimentacyjnego. Sąd orzekający zasadnie przyjął, że kontynuowanie nauki przez pełnoletnią córkę poza granicami kraju w celu zdobywania nowych kwalifikacji zawodowych nie może być przesłanką utrzymania obowiązku alimentacyjnego. Nieco odmiennie należy oceniać sytuację, w której pełnoletnie dziecko po ukończeniu studiów wyższych podejmuje specjalistyczne szkolenie zawodowe niezbędne do uzyskania uprawnień do wykonywania zawodu (np. aplikacja adwokacka lub radcowska, staż podyplomowy po ukończeniu wydziału lekarskiego). Wprawdzie w ramach odbywanej aplikacji lub stażu istnieje możliwość zarobkowania, to zwykle środki uzyskiwane w tym czasie nie wystarczają na zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb, zwłaszcza że aplikacje są płatne. W takiej sytuacji nie można wykluczyć, że obowiązek alimentacyjny rodziców będzie kontynuowany” A. Kawałko, H. Witczak [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, red. M. Fras, M. Habdas, LEX/el. 2023, art. 133.
Czy obowiązek alimentacyjny wygasa „sam z siebie”?
Warto również podkreślić, iż Sąd orzekając o określonym obowiązku alimentacyjnym, nie wskazuję daty kończącej takiego obowiązku. Zatem chęć zakończenia przez danego rodzica opłacania alimentów, wymaga podjęcia przez niego określonego działania w ramach procedury cywilnej. „W praktyce dość często zdarzają się przypadki, że zobowiązany orzeczeniem sądu do świadczeń alimentacyjnych rodzic zaprzestaje płatności tych świadczeń, np. z chwilą, gdy dziecko ukończy studia, bez wyeliminowania z obrotu prawnego orzeczenia zasądzającego alimenty. Podkreślić jednak należy, że obowiązek alimentacyjny stwierdzony takim orzeczeniem sądu nadal istnieje, nawet jeżeli dziecko utrzymuje się już samodzielnie. Dziecko takie może skutecznie egzekwować należne raty świadczeń alimentacyjnych tak długo, jak długo obowiązek ten nie zostanie uchylony orzeczeniem sądowym. Uzyskanie przez dziecko możliwości samodzielnego utrzymania się stanowi przesłankę wystąpienia do sądu z żądaniem uchylenia obowiązku alimentacyjnego rodzica na podstawie art. 138 k.r.o.” A. Kawałko, H. Witczak [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, red. M. Fras, M. Habdas, LEX/el. 2023, art. 133.
Podsumowując, należy uznać, iż co do zasady osiągnięcia określonego wieku przez dziecko, nie powoduje ustania obowiązku alimentacyjnego. „W skrajnych przypadkach, np. gdy dziecko jest niepełnosprawne lub cierpi na chorobę, która nie pozwala mu na rozpoczęcie zarobkowania, obowiązek alimentacyjny rodziców względem takiego dziecka może trwać przez całe jego życie. Jak podkreślił Sąd Najwyższy, może się zdarzyć, że dziecko na skutek poważnej choroby, swego kalectwa wrodzonego lub nabytego później albo w związku z niedorozwojem umysłowym nigdy lub przez długi okres nie będzie w stanie utrzymać się samodzielnie, wówczas obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka może trwać długo, a nawet dożywotnio. W tych szczególnych wypadkach podstawę prawną tego obowiązku stanowić będzie przepis art. 133 § 1 k.r.o. Dziecko takie nie ma z założenia możliwości z powodu jego kalectwa – w najszerszym tego słowa znaczeniu – utrzymania się samodzielnie” A. Kawałko, H. Witczak [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, red. M. Fras, M. Habdas, LEX/el. 2023, art. 133.
Chcesz wiedzieć więcej? Zapraszamy do kontaktu!
Zdjęcie: unsplash.com
The post Obowiązek alimentacyjny wobec dorosłego dziecka appeared first on Wszystko o rozwodzie.