Gdy małżonkowie decydują się na rozwód, a mają wspólne, małoletnie dzieci, sąd obligatoryjnie rozstrzyga o kilku kwestiach ich dotyczących. Mowa o władzy rodzicielskiej, miejscu zamieszkania dziecka i kontaktach rodziców z dzieckiem.
Władza rodzicielska
Przy okazji rozwodu rodziców, sąd zdecyduje o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej, będącej prawem i obowiązkiem. Może to zrobić na kilka sposobów. Najbardziej komfortowy to ten, kiedy pozostaje ona przy obojgu rodziców. Drugi, również często stosowany w praktyce, to pełna władz jednego z rodziców i ograniczenie władzy drugiego do decydowania o najważniejszych sprawach dotyczących dziecka. Mowa dla przykładu o kwestiach jego edukacji czy zdrowia. Najmniej optymistyczne warianty to pozbawienie bądź zawieszenie władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców. Nie oznacza to jednak braku kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, co wyjaśnimy w dalszej części artykułu.
Sprawowanie opieki
Z ustaleń dotyczących władzy rodzicielskiej wynika sprawowanie opieki nad dzieckiem. Gdy władza pozostaje przy obojgu rodziców, mogą oni niejako samodzielnie decydować o bieżących sprawach dziecka, zaś o najważniejszych – wspólnie. Ograniczona władza powoduje, że jeden z rodziców decyduje o sprawach bieżących, a drugi rodzic uczestniczy w decydowaniu o sprawach najważniejszych. W rzeczywistości nie jest to ograniczenie władzy, bo ów drugi rodzic tę władzę ma, ale w kwestiach wskazanych przez sąd.
Podział opieki
Sąd musi orzekać o władzy i podziale opieki mając przede wszystkim na względzie dobro dziecka. Idealnie, jeśli rodzice są w stanie się porozumieć i oboje mogą wykonywać swoje prawa oraz obowiązki bez ograniczeń. Ustalenie opieki wymaga jednak dogłębnego zbadania predyspozycji, kompetencji, warunków, relacji i więzi emocjonalnej z dzieckiem. Nie bez znaczenia pozostaje umiejętność kontrolowania emocji. Do tego w toku postępowania rozwodowego zwykle powołuje się biegłych. Z czasem, gdy dziecko może już samo wyrazić, jakie rozwiązanie najbardziej mu odpowiada, również bierze się to pod uwagę.
Miejsce zamieszkania dziecka
W wielu przypadkach sąd rozstrzygając o miejscu zamieszkania dziecka decyduje, że będzie ono przy matce. Wynika to przede wszystkim ze względów praktycznych, jako że sam Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie wypowiada się o tej kwestii przez pryzmat płci. Sąd skupia się w tym zakresie bardziej na warunkach zawodowych, bytowych czy finansowych do wychowania dziecka, a także uwarunkowaniach naturalnych, szczególnie w przypadku dzieci najmłodszych.
Kontakty z dzieckiem
Gdy miejsce zamieszkania dziecka ustalono przy jednym z rodziców, to uprawnieniem i obowiązkiem drugiego są kontakty z dzieckiem. Prawo do kontaktów sąd ustala odrębnie od władzy. Kontakty obejmują głównie spotkania z dzieckiem i utrzymywanie z nim relacji na odległość – korespondencyjnie czy elektronicznie.
Sąd może też orzec o opiece naprzemiennej. Warunek to pełnia władz obojga rodziców i ich chęć porozumienia. W formule naprzemiennej dziecko z każdym z rodziców spędza takie same, powtarzające się okresy. Oczywiście takie rozwiązanie, choć niesie ze sobą wiele korzyści, może napotykać na pewne problemy. Podstawowy z nich to odległość między miejscami zamieszkania obojga rodziców. Wprost przekłada się ona bowiem na możliwość uczęszczania przez dziecko do jednej szkoły czy przebywania w otoczeniu tych samych kolegów i koleżanek.
Artykuł Opieka nad dziećmi po rozwodzie – prawa i obowiązki rodziców pochodzi z serwisu Kancelaria Poznań.