Rozpoczynając niniejszy artykuł, musimy już na wstępie wyjaśnić pewną nieścisłość, która z niewiadomych względów jest dość mocno zakorzeniona w świadomości wielu z nas — NA KANWIE PRAWA KANONICZNEGO NIE ISTNIEJE POJĘCIE “ROZWODU”. Fakt ten jest jedną z głównych różnic, jaka odróżnia instytucję małżeństwa zawartego na podstawie prawo cywilnego a prawa “kościelnego”. Dziwnym jest, iż duża część naszego społeczeństwa, która jakby nie patrzeć określa się jako “wyznaniowa” (zgodnie z badaniami GUSu z 2023 r. ponad 79,43% wierzących ankietowanych zadeklarowało się jako wyznawcy religii rzymskokatolickiej), ciągle myli te fakty, mimo tego, że zgodnie z nauką kościoła związek małżeński jest nierozerwalny.
Jednakże, jeśli pochylimy się nad przepisami Kodeksu prawa kanonicznego, znajdziemy tam przepisy dotyczące procedury stwierdzenia nieważności małżeństwa. Oznacza to, że Kościół po zbadaniu okoliczności może uznać, że małżeństwo nigdy nie zostało zawarte w sposób ważny — w przeciwieństwie do rozwodu, który przerywa małżeństwo w chwili jego orzeczenia.
Przesłanki stwierdzenia nieważności małżeństwa.
Stwierdzenie nieważności małżeństwa opiera się na różnych przesłankach, które muszą być spełnione już w dniu zawarcia związku. Przyczyny takie mogą obejmować określone przeszkody małżeńskie, wady zgody małżeńskiej lub niewłaściwą formę kanoniczną ślubu.
“Przeszkody zrywające – czyli takie, które dotyczą konkretnej strony związku małżeńskiego:
przeszkoda wieku (poniżej 16 lat dla mężczyzny i poniżej 14 lat dla kobiety);
przeszkoda pokrewieństwa (w linii prostej, a w linii bocznej do czwartego stopnia włącznie);
przeszkoda powinowactwa (w linii prostej);
przyzwoitość publiczna (niemożność zawarcia małżeństwa przez mężczyznę z córką lub matką swojej partnerki oraz kobieta z synem lub ojcem swojego partnera);
przeszkoda święceń kapłańskich;
przeszkoda profesji zakonnej (śluby czystości);
przeszkoda pokrewieństwa prawnego (adopcja w linii prostej i w drugim stopniu linii bocznej);
przeszkoda niemocy płciowej (uprzednia i trwała impotencja, tj. brak współżycia poprzez niezdolność dokonania stosunku małżeńskiego)
przeszkoda różnej religii;
występek (zabójstwo współmałżonka osoby, z którą ktoś pragnie zawrzeć związek małżeński albo zabójstwo własnego współmałżonka, z intencją poślubienia innej osoby).
Wady zgody małżeńskiej – przyczyny, które w cywilistyce nazwalibyśmy wadami oświadczenia woli:
pozbawienia używania rozumu;
poważnego braku rozeznania oceniającego co do istotnych praw i obowiązków małżeńskich;
błędu co do osoby, tj. zawarcie małżeństwa z inną osobą niż się zamierzało zawrzeć małżeństwo;
błędu co do przymiotu osoby bezpośrednio i zasadniczo zamierzony, tj. chęć poślubienia osoby, która – w przekonaniu osoby zamierzającej zawrzeć związek małżeński – posiada określoną cechę (dziewictwo czy dobry stan zdrowia psychicznego poprzez brak choroby psychicznej, jak i brak długów przed ślubem), a okazuje się, że tego przymiotu była pozbawiona w dniu zawarcia ślubu;
błędu co do przymiotu osoby spowodowany podstępem, czyli zawarcie małżeństwa wskutek działania współmałżonka albo osób trzecich, których celem było wyłudzenie zgody na zawarcie ślubu z uwagi na chęć ukrycia przymiotu mogącego poważnie zakłócić wspólnotę życia małżeńskiego (np. choroba psychiczna albo wyroki skazujące przed ślubem);
podstępu przy zawieraniu małżeństwa (porwanie albo przetrzymywanie w celu zawarcia z małżeństwa);
symulacji (jedna ze stron lub obie nie ślubują sobie szczerze przysięgi małżeńskiej w zgodzie z własnym sumieniem); wykluczenia jakiegoś z istotnych przymiotów lub elementów małżeństwa (jedność, nierozerwalność, zrodzenie i wychowanie potomstwa);
zawierania małżeństwa pod warunkiem;
przymusu i bojaźni (zawarcie ślubu wskutek presji albo wskutek zaniepokojenia pojawiającego się pod wpływem zbliżającego się niebezpieczeństwa, np. zawarcie małżeństwa wskutek przedślubnej ciąży);
niezdolność do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich z przyczyn natury psychicznej do podjęcia istotnych obowiązków małżeńskich (nimfomania, satyryzm, homoseksualizm, transseksualizm, sadyzm, masochizm, fetyszyzm, narcyzm, ekshibicjonizm, pedofilia, uzależnienia, tj. chroniczny alkoholizm, narkomania, patologiczne uzależnienie od hazardu, erotomania)”.
(Poradnik o koscielnym uniewaznieniu małżeństwa 2021 – https://um.warszawa.pl/documents/39703/37496391/Poradnik+o+ko%C5%9Bcielnym+uniewa%C5%BCnieniu+ma%C5%82%C5%BCe%C5%84stwa_2021.pdf/e1263073-1a59-0531-f021-e1fcbf91d615?t=1652439978266)
Pomimo możliwości stwierdzenia nieważności małżeństwa, Kościół nadal podkreśla, że jest to środek ostateczny, a każdy przypadek traktowany jest z należytą starannością, aby nie naruszyć świętości sakramentu małżeństwa. Osoby, które uzyskały stwierdzenie nieważności, mają możliwość ponownego zawarcia małżeństwa w Kościele i pełnego uczestniczenia w życiu sakramentalnym.
Chcesz wiedzieć więcej? Zapraszamy do kontaktu!
Zdjęcie: unsplash.com
The post Stwierdzenie nieważności małżeństwa na kanwie prawa kanonicznego – czyli o “rozwodzie kościelnym” słów kilka. appeared first on Wszystko o rozwodzie.