Statystyki dotyczące aktów przemocy, których ofiarami są osoby najbliższe „kata„, są przerażające. Zgodnie z danymi udostępnionymi przez Policję, w 2023 roku liczba ofiar przemocy domowej wyniosła 77 832 osoby. Warto podkreślić, że statystyka ta odnosi się tylko do ujawnionych aktów przemocy. Bardzo możliwe, że realna liczba ofiar może być dużo większa. Przemoc domowa to problem społeczny o ogromnych konsekwencjach. Osoby najbliższe często nie zgłaszają przypadków przemocy ze strachu, wstydu lub braku wsparcia. Dlatego kluczowe jest, aby prawo jasno definiowało i surowo karało przestępstwa znęcania się nad najbliższymi. W polskim Kodeksie Karnym zostało uregulowane przestępstwo znęcania się, które stanowi specjalny typ czynu zabronionego. Głównym przedmiotem ochrony tego przepisu jest rodzina i jej prawidłowe funkcjonowanie.
Treść przepisu
Art. 207. § 1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 1a. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą nieporadną ze względu na jej wiek, stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Jeżeli czyn określony w § 1 lub 1a połączony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1-2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15.
Czym jest „znęcanie się”?
Zgodnie z § 1, znęcanie się fizyczne lub psychiczne nad osobą najbliższą lub osobą pozostającą w stosunku zależności od sprawcy jest przestępstwem. Przepis ten obejmuje szeroki zakres działań – od przemocy fizycznej, jak bicie czy popychanie, po przemoc psychiczną, jak groźby, zastraszanie, poniżanie czy izolacja społeczna. Zastosowanie przemocy wobec osoby najbliższej lub zależnej narusza jej prawa i godność, co uzasadnia surowe sankcje. Kara za takie działania wynosi od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności.
„Zachowanie sprawcy polega na znęcaniu się psychicznym lub fizycznym, co w znaczeniu ogólnym będzie oznaczać zadawanie pokrzywdzonemu cierpienia fizycznego lub powodowanie u niego cierpienia psychicznego. Dominuje stanowisko, że o uznaniu jakiegoś zachowania za znęcanie się powinna decydować ocena obiektywna, a nie subiektywne odczucie pokrzywdzonego” J. Kosonoga-Zygmunt [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. J. Majewski, Warszawa 2024, art. 207.
Znęcanie się nad osobą nieporadną
Znęcanie się nad osobą nieporadną ze względu na wiek, stan psychiczny lub fizyczny jest szczególnie surowo karane. Takie osoby są w szczególnej potrzebie ochrony, ponieważ ze względu na swoje ograniczenia nie są w stanie samodzielnie się bronić ani szukać pomocy. Przestępstwo to zagrożone jest karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat, co podkreśla wagę ochrony osób najbardziej narażonych na przemoc.
„Osoba nieporadna ze względu na jej wiek, stan psychiczny lub fizyczny” to osoba, która z uwagi na te cechy nie ma możliwości samodzielnie ani decydować o swoim losie, ani zmienić swojego położenia (uchwała SN (cała izba) z 9.06.1976 r., VI KZP 13/75, OSNKW 1976/7–8, poz. 86). W przeciwieństwie do stosunku zależności od sprawcy nieporadność może być chwilowa. Może wynikać z podeszłego wieku, kalectwa, obłożnej choroby lub właściwości psychicznych.” J. Kosonoga-Zygmunt [w:] Kodeks karny. Komentarz, red. J. Majewski, Warszawa 2024, art. 207.
Szczególne okrucieństwo
Jeżeli znęcanie się nad osobą najbliższą lub zależną jest połączone ze szczególnym okrucieństwem, sprawca podlega jeszcze surowszej karze – od roku do 10 lat pozbawienia wolności. Szczególne okrucieństwo może obejmować działania, które są wyjątkowo brutalne, długotrwałe lub powodujące szczególnie dotkliwe cierpienia fizyczne lub psychiczne. „Na gruncie art. 207 § 2 szczególne okrucieństwo wyraża się w zadawaniu pokrzywdzonemu szczególnie dużych cierpień, przekraczających swoją intensywnością pojęcie znęcania się określone w art. 207 § 1 (Marek, Komentarz, s. 472). Szczególne okrucieństwo w zachowaniu sprawcy należy wiązać nie tyle ze skutkami czynu, ile przede wszystkim z rodzajem i sposobem działania; winno być ono analizowane w odniesieniu do konkretnej osoby, relatywnie do jej stanu fizycznego i psychicznego (por. wyrok SN z 17.12.1970 r., IV KR 199/70, OSNKW 1971/5, poz. 70).” M. Mozgawa [w:] M. Budyn-Kulik, P. Kozłowska-Kalisz, M. Kulik, M. Mozgawa, Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2024, art. 207.Tego typu przestępstwa pokazują skrajną bezduszność i okrucieństwo sprawcy, co uzasadnia zwiększoną sankcję karną.
Targnięcie się na własne życie
Najtragiczniejszym skutkiem znęcania się może być targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie. W takim przypadku sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 2 do 15 lat. Targnięcie się na życie ofiary wskazuje na ekstremalny poziom cierpienia i desperacji, jakie musiało towarzyszyć doświadczanej przemocy. Wysoka kara za takie działania jest odpowiedzią na społeczną potrzebę ochrony życia i godności osób najbliższych oraz potępienie dla sprawców skrajnie okrutnych przestępstw.
Wnioski i refleksje
Znęcanie się nad osobami najbliższymi jest przestępstwem, które w sposób szczególny narusza podstawowe wartości społeczne, takie jak godność, bezpieczeństwo i integralność rodziny. Przepisy Kodeksu Karnego, poprzez surowe sankcje, starają się nie tylko karać sprawców, ale także odstraszać potencjalnych przestępców oraz chronić ofiary przemocy.
Jednakże statystyki pokazują, że liczba przypadków przemocy domowej jest wysoka, a rzeczywista skala zjawiska może być jeszcze większa. Konieczne jest dalsze wzmacnianie działań prewencyjnych, edukacyjnych oraz zapewnienie wsparcia dla ofiar przemocy. Społeczeństwo powinno reagować na każdy przejaw przemocy i wspierać osoby dotknięte tym problemem.
Pamiętajmy, że przemoc domowa to nie tylko problem prawny, ale przede wszystkim ludzki. Każdy z nas może pomóc w walce z tym zjawiskiem poprzez wsparcie ofiar i zgłaszanie przypadków przemocy odpowiednim służbom. Tylko wspólnie możemy stworzyć bezpieczne i godne warunki życia dla wszystkich członków społeczeństwa.
Chcesz wiedzieć więcej? Zapraszamy do kontaktu!
Zdjęcie: unsplash.com
The post Regulacja art. 207 Kodeksu Karnego — czyli przestępstwo znęcania się nad osobami najbliższymi appeared first on Wszystko o rozwodzie.